Nhất tâm bất loạn.
Mặc dù sự kiện rằng xao lãng là hiện trạng của chúng ta, những năng lực cho sự nhận biết mà tất cả chúng ta sở hữu có thể phối hợp với nhau và tập trung trên một đối tượng mà chúng ta muốn hiểu biết, khi chúng ta thực hiện trong lúc lắng nghe đến những chỉ dẫn quan trọng.
Qua sự tập trung như thế, tất cả những sự thực tập – cho dù từ ái, bi mẫn, xu hướng vị tha để trở thành giác ngộ, hay tuệ giác thẩm thấu vào trong tự tính bản nhiên của chúng ta và những nhân duyên của tất cả mọi hiện tượng khác – được làm nổi bật một cách đột ngột, vì thế tiến trình của chúng ta nhanh chóng hơn và thậm thâm hơn nhiều.
Đạo Phật cung ứng nhiều kỷ năng cho việc phát triển một hình thức tập trung gọi là “tịch tĩnh bất biến” hay ‘nhất tâm bất loạn’. Thể trạng hùng mạnh này của sự tập trung được mang danh xưng như thế là bởi vì trong nó tất cả những sự xao lãng, rối rắm đã được làm cho tĩnh lặng và tâm thức chúng ta - sự phù hợp của chính nó – là bất loạn một cách tương tục, an lạc, và uyển chuyển trên đối tượng nội tại lựa chọn với khuynh hướng trong sáng và ổn định vững vàng. Tại trình độ này của sự phát triền tinh thần, sự tập trung hoàn toàn không đòi hỏi bất cứ nổ lực nào nữa.
Vượt thắng giải đải lười biếng.
Lười biếng hiện diện trong nhiều hình thức, tất cả đều đưa đến sự chần chừ, lần lựa sự thực tập đến một thời gian khác. Đôi khi là một vấn đề thể hiện việc xao lãng đối với thiền quán bằng những hành vi đạo đức trung tính, may vá hay nghĩ đến việc làm thế nào lái xe từ nơi này đến nơi khác, loại giải đải này có thể độc hại một cách đặc biệt bởi vì những tư tưởng và hành vi này không được nhận thức như những vấn nạn.
Vào những lúc khác, lười biếng biểu hiện như sự xao lãng để suy nghĩ về những hành động phi đạo đức, như một đối tượng của tham dục hay làm thế nào để trả thù. Một loại khác của giải đải là cảm giác rằng chúng ta không tương xứng với nhiệm vụ thiền quán, cảm thấy thấp kém và ngã lòng: “Làm thế nào một người như tôi có thể đạt được điều này!” Trong trường hợp này chúng ta bị hụt hẩng quên nhận ra khả năng to lớn của tâm thức con người và năng lực của sự rèn luyện dần dần từng bước một.
Tất cả những sự giải đải này liên hệ đến việc không nhiệt tình với thiền tập. Làm thế nào có thể vượt thắng chúng? Sự quán chiếu về những thuận lợi của việc đạt đến tính linh động của tinh thần và thân thể sẽ phát sinh nhiệt tình cho thiền quán và làm mất tác dụng của lười biếng.
Một khi chúng ta đã đạt được niểm hỉ và lạc của thiền tập của sự linh động thân thể và tinh thần chúng ta có thể trụ thiền lâu dài bao nhiều tùy ý chúng ta muốn. Vào lúc ấy tâm thức chúng ta hoàn toàn được thuần hóa vì thế chúng ta có thể trực tiếp hướng nó đến bất cứ hành vi đạo đức nào; tất cả những tình trạng rối loạn chức năng của thân thể và tâm thức sẽ bị xóa sạch.
coitaba.net